Dzietność, czyli przemiana świadomości

W Polsce rodzi się coraz mniej dzieci. Ta tendencja trwa od wielu lat. Daleko nam do prostej zastępowalności pokoleń, której warunkiem jest współczynnik dzietności wynoszący minimum 2,1 dziecka. Według danych GUS w 2021 r. wynosił on jedynie 1,378 (najniższy wystąpił w 2003 r. - 1,222). Na dodatek w 2002 r. pierwszy raz w najnowszej historii naszego kraju liczba zgonów przewyższyła liczbę urodzeń.

Wydaje się, że bez podjęcia poważnej, zintegrowanej strategii (w którą zaangażowane będą najbardziej wpływowe podmioty życia społecznego) na rzecz upowszechnienia dzietności, jako istotnego warunku osobistego szczęścia, realizacji dobra wspólnego i budowania silnej Ojczyzny, nie powstrzymamy demograficznego kryzysu. Programy socjalnego wsparcia czy prowadzenie stosownej polityki imigracyjne nie przynoszą trwałego rozwiązania. Jeśli hamują negatywne tendencje, to jednak nie odmieniają znacząco rzeczywistości. Potrzebna jest trwała przemiana świadomości Polaków, którzy będą widzieć w dzietności wartość godną pielęgnowania.

Istotne grupy społeczne

Raport „Wzmocnienie intencji prokreacyjnych Polaków” opracowany na podstawie badań Copernicus Research Team z Torunia stanowi wkład w dyskusję na temat promocji dzietności. Naukowcy dokonali najpierw charakterystyki 5 grup społecznych ważnych z punktu widzenia prokreacji. Są to młode singielki (19 – 28 lat), single (19 – 29 lat), kobiety zamężne (do 35 roku życia), żonaci mężczyźni (do 40 roku życia) oraz krewni młodych osób bez dzieci (sieć wsparcia społecznego).

Na tym etapie badań uczeni doszli do szeregu interesujących wniosków. Np. w grupie młodych singielek jedynie 9,5 % kobiet udzieliło pozytywnych odpowiedzi na pytanie o podjęcie działań w celu posiadania dziecka. O wiele bardziej interesuje je osobisty rozwój (69,9 %). Z kolei wśród singli aktywność prokreacyjną zadeklarowało 22,5% badanych.

Skłonność do podjęcia działań w celu posiadania dziecka u kobiet rośnie wraz z wiekiem i zmianą statusu cywilnego. Wśród zamężnych pań 37% z nich zadeklarowało podjęcie działań prokreacyjnych. W przypadku żonatych mężczyzn potwierdza się prawda o czynniku ideowym (religijnym) wpływającym na nastawienie prokreacyjne. To właśnie wierzący deklarują największą chęć posiadana dziecka w przeciągu 3 lat.

Prokreacyjne komunikaty

Badacze z Copernicus Research Team wyodrębnili także czynniki (bariery i motywatory) mające wpływ na podjęcie decyzji prokreacyjnych w ramach wyodrębnionych grup. Przygotowali jednocześnie zestaw komunikatów, które konfrontowano z poszczególnymi czynnikami. Np. przekaz: „Dziecko i studia? Kobiety potrafią – co piąta studentka jest mamą” wobec czynnika hamującego (bariery), którym jest studiowanie. Albo komunikat: „Jesteś mężem – rozpocznij nową karierę – ojcowską” wobec motywatora, że dziecko jest czynnikiem wzmacniania więzi pomiędzy małżonkami.

To najciekawsza część raportu, kiedy respondenci wyrażali swój stosunek do przedstawionych komunikatów w kontekście tego, co jest przeszkodą (bariera) w posiadaniu dziecka albo co skłania do dzietności (motywator). Dzięki takiemu podejściu naukowcy wyłonili najbardziej popularne komunikaty, które najsilniej inspirowały respondentów do rozpoczęcia działań na rzecz posiadania dziecka. Pracownikom z Copernicus Research Team chodziło przy tym o perspektywę oddziaływania przekazu na maksymalnie szerokie spektrum społeczeństwa.

Coś więcej niż pieniądze

Okazało się, że największą popularnością cieszyły się dwa komunikaty (jeden skierowany do kobiet, drugi do mężczyzn): „Prawdziwy mężczyzna nie boi się wyzwań – nawet na całe życie. Dziecko na całe życie” (35 % głosów) oraz: „Nie ma idealnych kobiet, ale są te, z którymi warto spędzić całe życie” (32%).

Oba przekazy stać się mogą dobrym punktem wyjścia np. do przeprowadzania lekcji w szkołach, inspirujących spotkań, realizacji projektów filmowych czy kampanii społecznych.

Wśród komunikatów cieszących się mniejszym popularnością były np. „Babcia i dziadek to skarb dla dziecka”, „Prawdziwy mężczyzna potrzebuje wyzwań – rodzina najdziksza przygoda życia” czy „Marzenia o dziecku, rodzinie – nie odkładaj na później”.

Badania nad wzmocnieniem intencji prokreacyjnych Polek i Polaków ukazują prawdę, że - choć pieniądze są ważne w kwestiach dzietności – istotnym czynnikiem jest również świadomość wartości pielęgnowanych w relacji między małżonkami, ich dziećmi czy bliską rodziną. Jest to szczególnie istotne w dobie rozwiniętych systemów wsparcia finansowego, które są obecne w naszym kraju (podobnie jak w wielu państwach świata). Nie zachodzi jednak dzięki nim spektakularny wzrost dzietności.

Po raz kolejny słusznym okazuje się stwierdzenie: pieniądze to nie wszystko. Sprawa dzieci to na pewno coś więcej niż samo zabezpieczenie socjalne. Za takimi stwierdzeniami jak „prawdziwy mężczyzna”,„dziecko na całe życie”, „kobieta, z którą warto spędzić życie” czy „ojcowska kariera” kryje się przecież istotny świat wartości. Nie wolno ich zlekceważyć.

Dariusz Hybel

Bibliografia:

- Projekt Strategii Demograficznej 2040

- GUS: Polska w liczbach 2021

- Copernicus Research Team – Nastawienie do decyzji prokreacyjnych o pierwszym dziecku (raport), Toruń 2021

- Fundacja Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii – Wzmocnienie intencji prokreacyjnych Polaków (raport na podstawie badań Copernicus Research Team), Poznań 2021

__

#dbamoswiatisiebie #dosis #fezip #PoPierwszeRodzina #RodzinaToSiła #Rodzina  #MRiPS #rodzina #ojcostwo #macierzyństwo #rodzinajestnajważniejsza #troska  #pokolenieY #PokolenieZ #badania #rodzicielstwo #dziecko #mama #tata #ojciec  #miłość #dzieci #dziecko #dzieckowdrodze #pierwszedziecko